Βρετάνη

(Bretagne). Διοικητική περιφέρεια (27.209 τ. χλμ., 2.906.197 κάτ. το 1999) της βορειοδυτικής Γαλλίας, που αντιστοιχεί περίπου με την ομώνυμη χερσόνησο και βρέχεται από τα νερά της Μάγχης (κόλπος Σεν Μαλό) στα Β και του Ατλαντικού στα Δ και Ν. Μορφολογικά έχει την εμφάνιση πεδιάδας μάλλον ομοιόμορφης, με απαλές λοφώδεις διακυμάνσεις, υπολείμματα του ορεινού όγκου της Αρμορικής που είχε σχηματιστεί κατά τον παλαιοζωικό αιώνα, ερκυνικών εξάρσεων. Οι ακτές σχηματίζουν βαθείς μυχούς, στους οποίους δημιουργήθηκαν λόγω των ισχυρών ατλαντικών ανέμων πολυάριθμα φυσικά λιμάνια, που διευκολύνουν την ακτοπλοΐα και παρέχουν καταφύγιο στους στόλους των αλιευτικών. Η Β. περιλαμβάνει τέσσερις νομούς: Αρμορική Ακτή (Côte-d’ Armor), Φινιστέρ (Finistère), Ιλ-ε-Βιλέν (Ille-et-Vilaine) και Μορμπιάν (Morbihan). Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την αλιεία και τη γεωργία (δημητριακά, κηπευτικά και φρούτα), ενώ το κλίμα είναι ωκεάνιο. Στην περιοχή υπάρχουν πολλές πόλεις, με πρώτη από όλες την πρωτεύουσα του διαμερίσματος Ρεν (218.948 κάτ.), αρχαία πόλη, αλλά κατά μεγάλο μέρος χτισμένη εκ νέου μετά την καταστρεπτική πυρκαγιά του 1720. Έχει μερικά μνημεία νεοκλασικού ρυθμού, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζουν το δικαστικό μέγαρο και ο καθεδρικός ναός. Η Βρέστη (156.217 κάτ., βλ. λ.) είναι και αυτή αρχαία πόλη, αλλά με σύγχρονη εμφάνιση, στον ομώνυμο και καλά προστατευόμενο κόλπο, και αποτελεί τη μεγαλύτερη βάση του γαλλικού πολεμικού στόλου. Άλλα σημαντικά κέντρα είναι η Σεν Μπριέκ (49.000 κάτ.), κοντά στον ομώνυμο όρμο του κόλπου Σεν Μαλό, η Σεν Μαλό (20.000 κάτ.), που περιβάλλεται και σήμερα από το παλιό τείχος (17ος-18ος αι.), με τις λουτροπόλεις-προάστια της Παραμέ και της Σεν Σερβάν, η Κεμπέρ (58.000 κάτ.), ιστορική πόλη και καλλιτεχνικό κέντρο, για ένα διάστημα άλλοτε πρωτεύουσα της βρετονικής Κορνουάλης, η Λοριάν (68.000 κάτ.), ναυτική βάση και αλιευτικό κέντρο, η Βαν (38.000 κάτ.) στον κόλπο Μορμπιάν και η Σεν Ναζέρ (70.000 κάτ.), πόλη βιομηχανική (ναυπηγεία) στον ποταμόκολπο του Λουάρ (Λίγηρα). Στο βορειοανατολικό άκρο της Β. υψώνεται πάνω σε έναν σκόπελο, που συνδέεται με την ξηρά με έναν ισθμό κατά τη διάρκεια της άμπωτης, το επιβλητικό συγκρότημα της μονής του όρους Αγίου Μιχαήλ (Μον-Σεν Μισέλ). Ιστορία. Στη Β., που αντιστοιχεί προς την αρχαία Αρμορική, κατοικούσαν οι Κέλτες στα πανάρχαια χρόνια· αργότερα κατά τα μέσα του 1ου αι. π.Χ. περιήλθε στους Ρωμαίους. Κατά τον 5o και 8o αι. μ.Χ. δέχτηκε τις εισβολές των Βρετανών, από τους οποίους πήρε το όνομα και τη γλώσσα που επιζεί ακόμα κατά ένα μέρος. Επί Λουδοβίκου του Ευσεβούς έγινε δουκάτο με διοικητή που διόριζε ο ίδιος, απέκτησε όμως και επίσημα πλήρη ανεξαρτησία επί Καρόλου του Φαλακρού (846), αλλά λίγο αργότερα (10ος αι.) έπεσε σε μακροχρόνια αναρχία και δυναστικές διεκδικήσεις, με αποτέλεσμα να ανοίξουν όλο και περισσότερο οι πύλες στη νορμανδική επίδραση πρώτα και στην αγγλογαλλική ύστερα, μολονότι το δουκάτο διατήρησε για μεγάλο χρονικό διάστημα την αυτονομία του. Τελικά το 1341, με το τέλος της δυναστείας των Μοκλέρ που είχε την αρχή από το 1223, ξέσπασε (με επιπλοκές από τον Εκατονταετή πόλεμο) νέος πόλεμος διαδοχής, στον οποίο επικράτησε ο οίκος των Μονφόρ (1364), τον οποίο το 1458 διαδέχτηκε ο οίκος των Ετάν. Το 1499, ύστερα από τον γάμο της Άννας της Β. με τον Λουδοβίκο IB’ της Γαλλίας, η Β. ενώθηκε οριστικά με το γαλλικό στέμμα. Η ένωση αυτή επικυρώθηκε και νομικά τα έτη 1532, 1547 και 1570. Ο «Γολγοθάς», αξιόλογο έργο του 17ου αι., στη μικρή πόλη Πλεϊμπέν, ένα από τα χαρακτηριστικά δείγματα της θρησκευτικής τέχνης, η οποία ήταν πολύ διαδεδομένη στη Βρετάνη (φωτ. Mairani). Άποψη του ακρωτηρίου Φρεέλ, που βρίσκεται στον κόλπο του Σεν-Μαλό, στην περιοχή της Βρετάνης (φωτ. Atlas).